Husarski Wacław Teofil (1883–1951), krytyk artystyczny, historyk sztuki, malarz. Ur. 20 XI w Warszawie, był synem lekarza Stanisława i Wiktorii z Rosenblumów. Uczył się w szkole realnej Wojciecha Górskiego w Warszawie, następnie w szkole realnej w Łowiczu. Od września 1902 do lutego 1906 r. przebywał z przerwami w Paryżu, odbywając studia malarskie w Académie Julian u J. P. Laurensa, następnie w Académie Colarossi u Ch. Krogha. Jednocześnie uczęszczał do École Libre des Sciences Politiques et Sociales i słuchał wykładów filologii romańskiej E. Fagueta w Sorbonie. W l. 1906–7 przebywał w kraju, oddając się twórczości malarskiej. W l. 1908–10 odbył podróż do Włoch i Francji. Od r. 1912 był członkiem Wydziału Konserwatorskiego Tow. Opieki nad Zabytkami Przeszłości w Warszawie. W r. 1913 debiutował jako krytyk artystyczny, m. in. w miesięczniku „Sztuka”. W czasie pierwszej wojny światowej wykładał historię sztuki na Uniw. Ludowym w Warszawie, prowadząc równocześnie dział krytyki artystycznej w dzienniku „Głos Stolicy” i miesięczniku „Sfinks”. W l. 1919–21 przebywał w Siedlcach jako państwowy konserwator zabytków. Od r. 1924 należał do stowarzyszenia artystów polskich «Rytm». Oprócz obrazów wystawiał także projekty ceramiki i haftu. Następnie jednak, zarzuciwszy twórczość malarską i graficzną, poświęcił się krytyce artystycznej i historii sztuki. W l. 1924–35 był redaktorem artystycznym „Tygodnika Ilustrowanego”, zamieszczając w nim liczne artykuły poświęcone głównie sztuce nowożytnej i współczesnej oraz recenzje publikacji o sztuce i wystawach artystycznych. Jednocześnie był recenzentem artystycznym „Wiadomości Literackich”, zaś w l. 1934–9 „Czasu”. Umieszczał także artykuły w czasopismach: „Wiek XX”, „Południe”, „Sztuki Piękne”, „Przegląd Współczesny”, „Świat Książki”, „Pologne Littéraire”. W r. 1932 habilitował się w zakresie historii sztuki na Wolnej Wszechnicy Polskiej w Warszawie. Od r. 1935 wykładał historię sztuki w Państwowym Instytucie Nauczycielskim w Warszawie; tu przebył również drugą wojnę światową. W l. 1945–9 pełnił obowiązki profesora historii sztuki Uniw. Łódzkiego, będąc równocześnie (od maja 1945 do kwietnia 1946) konserwatorem zabytków województwa łódzkiego. W r. 1946 ciężka choroba płuc zmusiła go do rezygnacji z pracy zawodowej. W l. 1948–51 przebywał stale w sanatorium w Sokołowsku pod Wałbrzychem, gdzie zmarł 27 I 1951 r.

Jako historyka sztuki zajmowały H-ego głównie dwie sprawy: rozróżnienie i bliższe scharakteryzowanie stylów panujących w sztuce nowożytnej (książka Le styl romantique, Paryż 1931, przedruk fragmentu pt. Legenda klasycyzmu w „Sztukach Pięknych” T. 7) oraz zagadnienie wkładu Polski do sztuki światowej (praca na ten temat, referowana w r. 1936 w Tow. Nauk. Warszawskim, zaginęła w czasie wojny). W ramach badań nad oddziaływaniem sztuki polskiej na sztukę innych krajów zajął się H. szczególnie problemem polskiej architektury renesansowej (Attyki polskie, ich pochodzenie i oddziaływanie, „Sprawozdania Tow. Nauk. Warszawskiego”, Wydział II T. 26: 1933, Attyka polska i jej wpływ na kraje sąsiednie, W. 1936, Kościół farny w Kazimierzu Dolnym, W. 1924, Kamienice renesansowe w Kazimierzu Dolnym, „Biblioteka Lubelska” (Lublin) 1950 nr 9, Kazimierz Dolny, W. 1953. Osobny rozdział działalności H-ego stanowiła jego praca popularyzatorska, której wynikiem były m. in. takie książki, jak: Malarstwo nowoczesne (W. 1924), Velazquez-Ribera-Murillo (W. 1925), Francisco Goya y Lucientes (W. 1925), Portreciści angielscy (W. 1927), Karykatura w Polsce (W. 1926), Polskie malarstwo romantyczne na tle współczesnych mu prądów europejskich („Wiedza i Życie” 1931 nr 8, 9, 11, 1932 nr 3), Rzeźba polska od w. XVIII („Wiedza o Polsce” W. 1933), Polskie malarstwo nowoczesne (W. 1935), Malarstwo włoskie (W. 1938, wyd. 2. 1948). Na marginesie pracy zawodowej uprawiał H. twórczość literacką (poemat Sen o wiosennym świtaniu, 1918, wiersze drukowane w czasopismach) i dokonywał przekładów z literatury francuskiej (Claudel, Rousseau), włoskiej („Vita Nuova” Dantego) i niemieckiej.

W. Ilustr. Enc. Gutenberga; Łoza, Czy wiesz, kto to jest?; Allgemeines Lexikon der Bildenden Künstler des XX Jh., Wyd. H. Vollmer, Leipzig 1955 II 512; Katalog prac dekoracyjnych i obrazów W. H-ego i Wacława Wąsowicza, [b. m.] 1925; – Kuhn A., Die polnische Kunst von 1800 bis zur Gegenwart, Berlin 1930 s. 106; Wallis M., Śp. Wacław Husarski, „Biul. Hist. Sztuki” T. 13: 1951 nr 2–3 s. 181–5; – „Emporium” 1931 z. 74 s. 119; „Ochrona Zabytków” R. 4: 1951 nr 3–4 s. 225; „Tyg. Ilustr.” 1925 nr 3 (fot.), nr 12; „Tyg. Powsz.” 1951 nr 12–13 s. 2, nr 16 s. 5.

Barbara Miodońska